Tarihin shi'a

Siffofin Ubangiji (S.W.T)

Mun yi imani cewa daga cikin siffofinsa akwai wajiban siffofi tabbatattu na Hakikanin kamala da ake kira siffofin jamal da kamal, wato kyawu da kamala, kamar ilimi da iko, da wadata, da irada, nufi, da rayuwa wadanda su kansu su ne ainihin zatinSa, su ba siffofi ba ne da su ke kari a kan zatinSa. Ainihin samuwarsa ba wani abu ba ne a kan zatinsa, kudurarsa kuma dangane da rayuwarsa, rayuwarsa ita ce kudurarsa, Shi mai kudura ne ta yadda yake rayayye, kuma rayayye ta yadda yake mai kudura, babu tagwaye tsakanin siffofinSa da samuwarsa, haka nan kuma a sauran siffofinsa na kamala.

Na'am siffofinsa sun sha bamban a ma'anoninsu da manufofinsu amma ba wai a hakikaninsu da samuwarsu ba saboda idan da sun kasance haka to da lalle ya kasance an sami wajibabbun samammu da dama kuma da ba a sami kadaitaka ta hakika ba wannan kuwa ya saba wa Akidar Tauhidi.

Tabbatattun siffofi kamarsu halitta da arzutawa kuwa, da gabatarwa, da kuma musabbabi duk alal hakika suna komawa ne ga siffa guda ta hakika, ita ce kasancewarsa mai tafiyar da al’amauran bayinsa, wannan ita ce siffa guda wadda siffofi da dama ke samuwa daga gare ta gwargwadon tasirori dabam-daban da kuma la'akari iri daban daban.

Amma siffofin da ake kira salbiyya wato korarru wadanda kuma ake kiran su siffofin Jalala, siffofin girma, su dukansu suna komawa ne ga siffa korarriya guda, wanda ita ce siffar kore kasancewarsa mai yiwuwar samuwa ba wajibin samuwa ba, ma'anarsa kore jiki gare Shi, da kore sura, da kore motsi, da kore­ rashin harka, da kore nauyi, da kore rashin nauyi, da dai sauran makamantansu, wato dai kore dukkan nakasa.

Sa'an nan kuma kore kasancewarsa ba wajibin samuwa ba yana tabbatar da kasancewarsa wajibin samuwa, wajabcin samuwa kuwa na daga cikin siffofi tabbatattu na kamala, don haka siffofin Jalala korarru a karshe suna komawa ne ga siffofin kamala tabbatattu, Allah (S.W.T) kuwa Shi kadai ne Makadaici ta kowace fuska, babu adadin yawantaka a zatinSa, babu kuma muhawara a hakikaninsa makadaici abin nufi da bukata.

Abin mamaki ba zai kare ba ga maganar wanda yake da ra'ayin cewa siffofin tabbatarwa wadanda suke wajibai ga Allah duk suna komawa ne ga siffofin da suke korarru, Sai ya yi masa wahala ya fahimci cewa siffofinSa su ne ainihin zatinSa, don haka sai ya kintata cewa siffofin subutiyya tabbatattu wajibai ba sa koruwa ga Allah duk suna komawa ga korarrun siffofi ne domin kawai ya natsu da fadin kadaitaikar zati da rashin yawaitarsa sai kawai ya auka a cikin abinda ya fi shi muni domin zamar da ainihin zati (wanda shi ne samuwa, tsantsan samuwa wanda ba shi da duk wata nakasa da kore duk wata mafuskanta da ba ta dace da wanda yake  wajibin samuwa ba) ya sanya shi ya zama aininin rashi kuma ainihin korarre. Allah ya kiyayye mu daga tabewar wahamce-wahamce da kuma tuntuben duga-dugai.

Kamar yadda mamaki ba zai kare ba ga wanda ke da ra'ayin cewa siffofinSa na subutiyya, tabbatattu, kari ne a kan zatinSa, saboda haka wanzazzu suna da dama kenan, ya kuma wajabta abokan tarayya ke nan ga wajibin samuwa Ubangiji madaukaki ya kuma sanya shi mai hauhawa daga gabbai.

Sayyyidina Ali Amirul Muminin (A.S.) kuwa ya ce:

Cikar Ikhlasi gare shi kuwa Shi ne kore siffofi gare Shi (wato siffofn kari da na khabariyya wadanda ake tawilinsu kamar tawilin hannu da karfi ko iko ko alkawarin Allah kamar yadda ya zo da kinayoyi da kalmomin aro a Alkur'ani mai girma) saboda shaidar cewa dukan abin siffantawa to ba shi ne siffar ba, da kuma shaidar cewa dukan abin siffantawa ba shi ne siffar ba, don haka duk wanda ya siffanta Allah  (da irin wadancan siffofi) to ya gwama shi wanda ya gwama Shi kuwa ya tagwaita shi wanda ya tagwaita Shi kuwa ya zamar da Shi sassa­-sassa, wanda sanya shi sassa-sassa kuwa to lalle ya jahilce Shi."

Adalcn Allah

Adalci yana daga cikin siffofin Allah (S.W.T) Assubutiyya kamaliyya wato tabbatattun siffofin kamala akwai cewa shi adali ne ba azzalumi ba, ba ya karkacewa a hukuncinsa ba ya tabewa a hukuncinsa, zai yi sakayya ga masu biyayya kuma yana lalle shi zai hukunta masu sabo ba ya kallafawa bayinsa abinda ba za su iya ba ba zai musu ukuba fiye da abinda suka cancanta ba kuma mun yi imani cewa Ubangiji ba ya barin abu mai kyau matukar ba wani abin da zai hana aikata shi, yana yin  abu wanda shi ne mai kyau kuma ba ya aikata mummuna saboda Shi Ubangiji mai kudura ne a kan ya aikata kyakkyawa ya bar mummuna tare da cewa yana da sani  game da kyawun kyakkyawa da kuma munin mummuna da wadatuwarSa ga barin kyakkyawan da kuma aikata mummunan, babu wani kyakkyawan (aiki) da aikata shi zai cutar da Shi, babu kuma wani mugun aiki da yake bukatarsa ballantana ya aikata shi kuma duk da haka mai hikima ne babu makawa aikinsa ya kasance ya dace da hikima kuma daidai gwargwadon tsari mafi kamala Idan har da zai aikata zalunci da kuma mummunan aiki to da al'amarin hakan ba zai rabu da daya daga cikin surorin nan hudu: